Mikołaj Kopernik, zwany człowiekiem renesansu, urodził się w 1473 roku we Toruniu. Był osobą wszechstronnie wykształconą. Co do daty śmierci istnieją różne przesłanki. Niektóre źródła podają 24 maja, inne jednak twierdzą, że Kopernik zmarł przed 21 maja 1543. Pojawiła się również legenda, że w przeddzień swojej śmierci otrzymał wydane po raz pierwszy swoje dzieło De Revolutionibus. Zasłużył się nie tylko dla astronomii, ale także medycyny, ekonomii, matematyki.
Lista 100 ciekawostek na temat naszego patrona:
1. Urodził się w 19 lutego 1473 roku w Toruniu.
2. Studiował prawo kanoniczne.
3. Był najwybitniejszym astronomem na świecie.
4. Interesował się także medycyną, matematyką, kartografią i ekonomią.
5. Udowodnił ruch Ziemi wokół swej osi, wokół Słońca i ruch osi Ziemi, wszystkie były znane wcześniej, ale nie uznane za możliwe i prawdziwe
6. Słynne powiedzenie o nim to: Wstrzymał Słońce, ruszył Ziemię, polskie go wydało plemię.
7. Jego dzieło „The Revolutionibus” ukazało się w 1543 roku.
8. Miał dwie młodsze siostry: Barbarę i Katarzynę, oraz starszego brata Andrzeja
9. Dzięki biskupowi warmińskiemu Łukaszowi Watzenrode (był on bratem Barbary Kopernik) Mikołaj Kopernik mógł studiować. Wuj opłacał jego studia w Krakowie na Wydziale Sztuk Wyzwolonych.
10. Prawo kanoniczne studiował w Bolonii od 1496 roku.
11. Praktykował w Rzymie- w 1500 roku redagował materiały kancelarii papieskiej.
12. Studiował w Padwie medycynę.
13. Po powrocie do kraju po zakończonej edukacji był lekarzem biskupa warmińskiego Łukasza Watzenrode.
14. W 1507 napisał Komentarzyk, będący pierwowzorem teorii heliocentrycznej. Czytanka ta, była przeznaczona tylko dla grona bliskich mu, zaufanych osób.
15. Od 1510 roku Mikołaj Kopernik był kanonikiem katedry we Fromborku. Dzięki temu zyskał znacznie lepsze warunki do popierania teorii obserwacjami.
16. Sporządził mapę Warmii.
17. Przyczynił się do zmiany kalendarza na gregoriański w 1582
18. W roku 1514 zaczął systematyczną analizę, którą była pierwsza Księga dzieła, – „De Revolutionibus”.
19. Stworzył mapę Królestwa Polskiego i Litwy.
20. W 1537 roku kandydatura Kopernika na biskupa warmińskiego została zatwierdzona przez króla.
21. Andrzej Osiander- teolog namówił Kopernika do publikacji dzieła, ale w formie hipotezy. W ten sposób słusznie uważał, że nie będzie ona antydogmatem w postaci jednoznacznej i udowodnionej prawdy.
22. Mikołaj Kopernik zadedykował swą pracę papieżowi Pawłowi III. „De Revolutionibus” ukazało się w języku łacińskim, początkowo docierając tylko do wąskiego grona zainteresowanych naukowców.
23. W 1616 roku władze duchowne umieściły „De Revolutionibus” w indeksie ksiąg zakazanych, poruszając tylko światłe umysły do studiowania teorii Kopernika
24. „De Revolutionibus” skreślono z indeksu w 1828 roku. Dźwignią postępu było wtedy dzieło Galileusza „Dialog o dwu najważniejszych układach świata: ptolemeuszowym i kopernikowym”, które to w roku 1835 potwierdzało teorie heliocentryczną.
25. Mikołaj Kopernik zmarł 24 maja 1543 roku we Fromborku.
26. Ciało Kopernika złożono w katedrze fromborskiej pod posadzką.
27. Zmarł na skutek wylewu krwi do mózgu.
28. Obecnie rękopis dzieła Kopernika przechowywany jest w Bibliotece Jagielońskiej.
29. Swój bogaty księgozbiór Kopernik zapisał diecezji warmińskiej, z której później Szwedzi w roku 1692 ukradli księgozbiór – obecnie jest w Szwecji.
30. Zajmował się badaniem przyczyn zarazy w Olsztynie. Odkrył wkrótce, że jej głównym powodem był spożywany zanieczyszczony chleb, bowiem pieczywo często lądowało na ziemi, po czym było konsumowane razem z brudem i zarazkami. Kopernik wpadł wówczas na pomysł, aby smarować pieczywo masłem, aby przywierający do pieczywa bród zniechęcał ludzi do jedzenia. W efekcie, ludność zaczęła dostrzegać problem. Brudny chleb przestał gościć w jadłospisie. Zaraza ustąpiła, natomiast samo smarowanie chleba masłem stało się popularne w całej Europie.
31. Gdy mieszkał we Fromborku, był blisko związany z ponad 20 lat młodszą gospodynią-mężatką Anną Szilling. Legenda głosi, że pragmatyczna gospodyni specjalnie obsiała bluszczem zachodnie mury kompleksu katedralnego, aby móc odbywać tam miłosne spotkania z Kopernikiem.
32. Ród Koperników pochodził ze śląskiej wsi Koperniki nieopodal Nysy.
33. Ojciec astronoma Mikołaj Starszy wywodził się z krakowskiej linii rodziny, która została przyjęta do prawa miejskiego pod koniec XIV wieku.
34. Ojciec Mikołaja Kopernika był kupcem.
35. Rodzice uczonego pobrali się ok. 1460 r.
36. Matka Kopernika nazywała się Barbara Watzenrode.
37. W 1480 r. Kopernikowie przeprowadzili się z domu przy ulicy św. Anny do kamienicy przy Rynku Staromiejskim 36 (tzw. Kamienica Pod Lwem lub Kamienica Lazurowa).
38. Kopernik znał język polski, niemiecki oraz łaciński.
39. Mikołaj studiował na jednym roku z Pawłem z Krosna, Piotrem Tomickim i Bernardem Wapowskim z Radochoniec.
40. W czasie wojny polsko krzyżackie 1519-1521 wraz z Janem Scultetim Kopernik w 1520 roku był negocjatorem z wielkim mistrzem zakonu krzyżackiego Albrechtem Hohenzollernem. Rozmowy jednak były nieskuteczne.
41. 21 stycznia 1521 Frombork, w którym przebywał Kopernik, został napadnięty i spalony przez Krzyżaków.
42. 20 sierpnia 1521 został komisarzem Warmii.
43. 18 marca 1522 na Sejmie Stanów Pruskich w Grudziądzu Kopernik wystąpił z napisaną przez siebie mową Querela Capituli contra magistrum Albertum et eius ordinem super iniuriis irrogatis 1521 sub indutiis belli (Skarga kapituły na mistrza Albrechta i jego zakon z powodu krzywd wyrządzonych w 1521 r. podczas zawieszenia broni).
44. W 1523 r., po śmierci biskupa Fabiana Luzjańskiego, Kopernik został mianowany generalnym administratorem biskupstwa warmińskiego i sprawował tę funkcję przez 8 miesięcy.
45. 4 kwietnia 1523, spośród czterech kandydatów królewskich, kapituła wybrała nowym biskupem Maurycego Ferbera, a Kopernik ponownie został kanclerzem kapituły na lata 1524–1525.
46. W 1529 r. po raz ostatni pełnił funkcję kanclerza kapituły warmińskiej.
47. W 1538 biskup warmiński Jan Dantyszek zwrócił się listownie do kanonika fromborskiego Feliksa Reicha, by ten w jego imieniu publicznie potępił Kopernika za związek z kobietą. Ten jednak nie chciał sprawiać przyjacielowi problemów i twierdził, że nie zauważył niczego niestosownego.
48. Biskup warmiński kilkukrotnie zwracał się do Kopernika z nakazem usunięcia Anny z domu. Ostatecznie kobieta opuściła Frombork w 1539 roku i wyjechała do Gdańska.
49. Z raportu Bibliotheca Copernicana z 1914 r. wynika, że spośród 46 tomów kopernikańskich z notatkami astronoma 39 znajduje się w bibliotece uniwersytetu w Uppsali, dwa w bibliotece Obserwatorium Astronomicznego w Uppsali i jeden w Bibliotece Narodowej Szwecji.
50. W 1629 r. Jan Brożek odnalazł i opublikował łaciński poemat Mikołaja Kopernika Septem sidera.
51. Po wylewie przy Koperniku czuwali wówczas Fabian Emmerich oraz Jerzy Donner.
52. W czasie choroby 21 marca 1543 została wydana książka astronoma i według legendy dotarła ona do Kopernika w ostatnim dniu jego życia. Astronom zmarł przed 21 maja 1543 we Fromborku.
53. Po śmierci Kopernika- kanonię objął Michał Loitz, wieżę – Achacy von Trenck, natomiast allodium – Leonard Niederhoff.
54. Obroną twierdzy w czasie wojny polsko- krzyżackiej dowodził Paweł Dołuski, a nie jak często się twierdzi Kopernik.
55. Po elekcji Dantyszka Kopernik poświęcił się obserwacjom nieba i zrzekł się scholasterii wrocławskiej.
56. Mimo chłodnych stosunków, jakie utrzymywały się pomiędzy astronomem a biskupem Dantyszkiem, to właśnie dzięki niemu wieści o Koperniku i teorii heliocentrycznej rozpowszechniły się. Prawdopodobnie dzięki Dantyszkowi teorią zainteresował się profesor Jerzy Retyk z Wittenbergi.
57. W 1539 r. Retyk przybył do Fromborka i przez kilka tygodni obserwował niebo i studiował teksty Kopernika. Przez dwa następne lata Retyk był uczniem Kopernika, zarówno w zakresie astronomii, jak i trygonometrii.
58. Pierwsze wydanie Narratio prima ukazało się w Gdańsku 16-31 marca 1540 r. w oficynie Rhodego. W Bazylei w 1541 r. wyszło drukiem drugie wydanie Narratio prima, w której Retyk głosił zasady heliocentryzmu.
59. De revolutionibus orbium coelestium, ukazało się w nakładzie 400–500 egzemplarzy.
60. Egzemplarz pierwszego wydania znajdował się w zbiorach Collegium Hosianum w Braniewie. W 1626 r. dzieło to wraz z innymi łupami trafiło do Szwecji.
61. Sformułował prawa Kopernika-Greshama. Zasada mówiąca o tym, że jeżeli w obiegu występują dwa rodzaje pieniądza, rónowartościowe prawnie, ale jeden z nich pod względem np. zawartości kruszcu jest lepszy, to ten gorszy pozostanie w obiegu a lepszy będzie gromadzony.
62. Sformułował twierdzenie Kopernika, które jednak już dwukrotnie wcześniej było opisywane, o czym Mikołaj nie wiedział. „Jeśli wewnątrz dużego okręgu toczy się bez poślizgu okrąg o promieniu dwa razy mniejszym, to dowolny, lecz ustalony punkt małego okręgu porusza się prostoliniowo po średnicy dużego.”
63. Na apel Soboru Laterańskiego Kopernik w 1513 r. opracował i wysłał do Rzymu własny projekt reformy kalendarza.
64. Otrzymał od kapituły warmińskiej dom we Fromborku.
65. 1514 r. kupił na własność za 175 grzywien srebra basztę północno-zachodnią w obrębie wewnętrznych murów warowni fromborskiej.
66. Na zapleczu swojego domu zbudował płytę obserwacyjną (pavimentum) i sporządził wzorowane na starożytnych instrumenty astronomiczne (kwadrant, triquetrum i sferę armilarną).
67. We Fromborku przeprowadził około 30 zarejestrowanych obserwacji astronomicznych. Obserwował m. in. Marsa i Saturna, przeprowadził serię czterech obserwacji Słońca.
68. Odkrył zmienność mimośrodu Ziemi i ruch apogeum słonecznego względem gwiazd stałych.
69. Prawdopodobnie w 1517 r. napisał on pierwszą wersję traktatu monetarnego.
70. W 1519 r. napisał on drugą wersję traktatu monetarnego nazywanego m. in. Traktatem o monetach.
71. Traktat o monetach został wygłoszony w 1522 roku na zjeździe stanów Prus Królewskich w Grudziądzu. Apelował wówczas o unifikację systemu z zachowanie szeląga
72. Edykt królewski wydany 8 maja 1528 zarządził bicie nowej monety zgodnie z postulatami Kopernika (prawo Kopernika-Greshama).
73. W 1528 r. Kopernik ukończył dzieło tłumaczone, jako Sposób bicia monety.
74. Międzynarodowy Port lotniczy Wrocław-Strachowice nosi imię Mikołaja Kopernika.
75. Jeden z kraterów na Księżycu nazwano Kopernik.
76. Na Marsie znajduje się krater Kopernik.
77. Jego nazwiskiem nazwano planetoidę (1322) Coppernicus.
78. W 1965 roku Narodowy Bank Polski wyemitował banknot o nominale 1000 zł z wizerunkiem Mikołaja Kopernika, różniący się szatą graficzną od pozostałych ówcześnie używanych banknotów, pozostający w obiegu w latach 1966-1978.
79. Wizerunek Kopernika widniał na banknocie o nominale 1000 zł, będącym w obiegu w latach 1975-1996.
80. W 2017 r. Narodowy Bank Polski wyemitował monetę kolekcjonerską o nominale 10 zł upamiętniającą Kopernika.
81. Od 2005 r. Mikołaj Kopernik jest patronem centrum nauki w Warszawie.
82. 19 lutego 2010, w 537 rocznicę narodzin astronoma, IUPAC nadała pierwiastkowi 112 nazwę kopernik (łac. copernicium.
83. 19 lutego 2010 roku w bazylice katedralnej św. Janów w Toruniu odbyła się uroczysta msza, podczas której był wystawiony sarkofag z doczesnymi szczątkami Mikołaja. Następnie sarkofag został przewieziony do Olsztyna, gdzie do 16 marca wystawiony był na widok publiczny w bazylice konkatedralnej św. Jakuba, a następnie do 21 maja na Zamku Kapituły Warmińskiej. Stamtąd 21 maja sarkofag został przewieziony do Fromborka, gdzie
84. 22 maja w bazylice katedralnej odbyła się ponowna ceremonia pogrzebowa Mikołaja Kopernika. W drodze do Fromborka kondukt z sarkofagiem Kopernika zatrzymał się w miastach z nim związanych – Dobrym Mieście, Lidzbarku Warmińskim, Ornecie, Pieniężnie i Braniewie.
85. Pierwsze prace poszukiwawcze grobu Kopernika podjęło Towarzystwo Warszawskie Przyjaciół Nauk w 1802 r., kolejne przeprowadzono w 1909 r. i 1939 r.
86. Prawdopodobnie w czasie II wojny światowej poszukiwania prowadzili także Niemcy, którzy stwierdzili, że grób musi się znajdować niedaleko ołtarza św. Wacława (obecnie św. Krzyża).
87. Od 2004 r. profesor Jerzy Gąssowski z ramienia Instytutu Antropologii i Archeologii Wyższej Szkoły Humanistycznej w Pułtusku poszukiwał grobu astronoma w archikatedrze w e Fromborku. Prace prowadzono przy Ołtarzu Świętego Krzyża, według badacza Leopolda Prowego, gdyż to właśnie ten ołtarz był pod opieką Kopernika, a więc prawdopodobnie tam został pochowany.
88. W 2004 r. nie udało się odnaleźć szczątków astronoma, lecz podczas poszukiwań odkryto kilka innych grobów z różnych epok.
89. W 2005 r. odnaleziono kilka trumien i szkieletów. Badania dowiodły, że jeden z nich należał do Kopernika.
90. Wykonane badania, m in rekonstrukcje twarzy na podstawie czaszki pozwoliły także na weryfikację rekonstrukcji graficznej wykonanej wcześniej.
91. Ostatecznie pozytywna identyfikacja szczątków Kopernika stała się możliwa w 2008 r. dzięki należącej do astronoma księdze Stöfflera. Materiał genetyczny pobrany z kilku włosów znalezionych w księdze w dwóch okazał się identyczny z materiałem genetycznym osoby, której szczątki odnaleziono w katedrze fromborskiej.
92. Syn Mikołaj odziedziczył od Barbary Kopernik haplogrupę H.
93. Do grona wczesnych zwolenników heliocentryzmu Kopernika należał ż włoski filozof Giordano Bruno, niemiecki matematyk i astronom Michael Maestlin, a także jego uczeń Johannes Kepler.
94. Zasugerował, by przy dawkowaniu leków, zwrócić również uwagę na masę ciała chorego.
95. Studia rozpoczęte w Padwie prawdopodobnie ukończył w Ferrarze, zdając tam ostatni egzamin.
96. Od lat toczy się spór czy Kopernik był Niemcem czy Polakiem, obecnie mówi się: Mikołaj Kopernik – torunianin, Prusak, niemieckojęzyczny Polak.
97. Po wylewie był prawostronnie sparaliżowany.
98. Kopernik nie miał święceń kapłańskich, nie były wówczas wymagane.
99. Tworząc teorię heliocentryczną opierał się na dziełach starożytnych.
100. Opracował także nową recepturę chleba, stwierdzając wówczas, że jego cena jest stanowczo za wysoka.
Bez wątpienia Mikołaj Kopernik był człowiekiem wielu talentów. Wówczas większość mieszkańców Torunia była bardzo dobrze wykształcona. Dobry start w życiu z pewnością Kopernik zawdzięcza temu, że wywodził się z bardzo bogatej rodziny, a po śmierci ojca pieczę nad nim przejął wuj- biskup warmiński. Dzięki temu Mikołaj mógł prze kilka lat studiować oraz rozwijać swoje zainteresowania. Z całą stanowczością można stwierdzić, że Mikołaj Kopernik był wybitną osobą i współczesna nauka wiele mu zawdzięcza.
